Onder de rook van Heemstede en Hoofddorp, aan de rand van de Haarlemmermeerpolder, ligt een dorpje met een wonderlijke naam: Cruquius. Terwijl ik de Gamma van de woonboulevard Cruquius Plaza verlaat, overdenk ik die exotisch klinkende naam. Waar zou die vandaan komen? Ondertussen valt mijn oog op een winkelpand: Swiss Sense, boxsprings & matrassen. Wie kent deze naam tegenwoordig niet? Met een gigantische publiciteitscampagne probeert deze firma de beddenmarkt te veroveren, geholpen door het vertrouwenwekkende logo met het Zwitserse kruis. Dat laatste is overigens vreemd, want het is een Nederlands bedrijf en de bedden zullen waarschijnlijk in lage lonenlanden gemaakt worden. Maar ja, Zwitserland geeft een gevoel van veiligheid en degelijkheid, en dat is wat je wilt, met je bed (N.B.: inmiddels is het witte kruis stilletjes uit het logo verdwenen).

Ik pak de kans en loop naar binnen. Ondanks de zaterdag ben ik de enige. Heerlijk, de aanblik van de weelderige matrassen, de weldadige dekbedden … iets ongewoons trekt mijn aandacht … in een plexiglazen vitrine ligt een onduidelijk apparaatje. Ik buig naar voren … nee … de vorm van het ding verraadt niets over de functie. Het liefst zou ik er een foto van maken, maar de verkoopster komt eraan. Een vriendelijke vrouw. ‘Kan ik u helpen?’
‘Ja … wat is dat voor iets?’ vraag ik, wijzend naar het ufootje.
‘Een luchtfilteraar … nieuw kost het 870 euro, maar als u al een bed heeft, en het wil laten inbouwen, kost het 600 euro … in de meeste nieuwe bedden zit het geïntegreerd, dan kost het slechts 300 euro!’
‘Maar hoe wérkt het?’
Ze wenkt me. ‘Kom maar mee naar boven!’
Nóg meer bedden. Bij één ervan stopt ze, pakt de afstandsbediening en dirigeert het voeteneind omhoog. ‘De Swiss Sense Life reinigt de lucht in de slaapkamer!’ herhaalt ze.
Ze gaat op de knieën zitten. Reflexmatig imiteer ik haar. Gezamenlijk kijken we naar het chassis van het bed.
‘Daar!’ Ze wijst naar het apparaatje, dat zit vastgeschroefd aan de onderkant van de bodem.
Het blijft doodstil, op die eerste verdieping, en de sfeer krijgt iets sacraals, nu we beiden zo op de knieën zitten. Dan hoor ik een zoemtoon. ‘Het maakt geluid!’
‘Ja … ja … maar alleen overdag … het wordt voorgeprogrammeerd … bijvoorbeeld van 10 tot 6 uur … als u aan het werk bent!’
Weer vraag ik hoe het functioneert.
‘Het zuivert de lucht!’ herhaalt ze voor de derde keer.
Ze weet het niet.
We staan op. Het voeteneind daalt weer neer. De mystieke sfeer is verdwenen. We zijn weer gewoon in een filiaal van Swiss Sense, in Cruquius … ja … waar zou die naam toch vandaan komen?
‘Is de werking van het apparaat getest?’ vraag ik, terwijl we de trap aflopen.
‘Het is al heel lang in de handel … jaren geleden heeft mijn zwager het al uit Amerika meegenomen!’
Ik voel dat dit verkoperspraat is. ‘Zijn er ook testrapporten?’
‘Jazeker! Het hoofdkantoor stuurt ze binnen een paar dagen op!’
We staan stil voor het plexiglas.
‘Dus het werkt tegen allergieën?’
‘Ja, tegen allergieën.’
‘En tegen huisstofmijt?’
‘Ook tegen huisstofmijt.’
‘En schimmels?’ probeer ik nog. ‘Bacteriën?’
‘Zeker!’
‘Pollen?’
‘Ja, tegen alles was klein is!’

Met een folder in de hand verlaat ik het pand en drink wat in de nabijgelegen vestiging van La Place. Ik spel de tekst. Ronkende resultaten vliegen om mijn oren. ‘Ontwikkeld en gepatenteerd door de NASA heeft Swiss Sense kans gezien deze unieke technologie te verkrijgen voor de consumentenmarkt.’ Het bedrijf richt zich niet alleen op de bedden, maar ook op het klimaat eromheen: ‘Ruim 99% van o.a. het huisstofmijt en andere luchtweggerelateerde allergieën die door bacteriën en micro-organismen worden veroorzaakt, worden gedood.’ Als ik het werkingsmechanisme van de ‘slaapkamerrevolutie’ lees, begrijp ik de verkoopster beter. Ik zou het ook niet uit kunnen leggen: ‘Swiss Sense Life werkt naar de kracht van een RCI-gel waarbij RCI staat voor Radiant Catalytic Ionization.’ De zuivering is ‘een nabootsing van het proces dat in de natuur plaatsvindt.’ Maar welk proces dan wel? Onder het kopje ‘oxidatie’ staat pure poëzie: ‘In reactie van het UV-licht met een viertal edelmetalen ontstaan er oxidanten die de ruimte in worden gestuurd. De oxidanten komen in contact met bacteriën of bijvoorbeeld huisstofmijt en zullen samen oxideren tot koolstofdioxide en water’. Het duizelt me, daar in La Place. Dit is pure magie!

Inderdaad: drie dagen na mijn aanvraag krijg ik via mail de onderzoeksrapporten toegestuurd. Grotendeels dezelfde informatie als uit de folder. Maar er staat ook iets nieuws in. Swiss Sense Life is ‘onderzocht en effectief bevonden’ door een drietal universiteiten in Amerika, en TNO. Er staan zelfs namen van onderzoekers bij. Met wat eenvoudig zoekwerk vind ik het e-mailadres van één van de onderzoekers, Sergey Grinshpun van de University of Cincinnati. Ik stel hem wat vragen over de Swiss Sense Life. Zijn antwoord bevreemdt me: ‘I’ve never evaluated any technology with any matrasses.’ Wel mailt hij me een onderzoek naar een vergelijkbaar apparaatje. Veelbelovende resultaten, maar de claim van ‘ruim 99%’ haal ik er niet uit. Voor de zekerheid nog even overlegd met de onderzoeker van TNO, Jacques Kastelijn, waarnaar Swiss Sense refereert. Zelfde verhaal.

Dan maar contact gelegd met het bedrijf zelf. Vrij snel beland ik in de hoogste regionen, bij een senior manager business affairs. Een vriendelijke man, maar hij weet niet meer te vertellen en verwijst naar de importeur. Terloops verneem ik dat Swiss Sense ook de Duitse markt wil gaan veroveren, en nóg iets: ‘De Duitsers zijn vrij conservatief en hechten waarde aan keuringen’. Daarom wordt de Swiss Sense Life voor de Duitse markt opnieuw getest, en wel door het eerbiedwaardige TÜV-instituut. Wonderlijk, denk ik: drie Amerikaanse universiteiten zouden onderzoek hebben gedaan, en ook nog eens TNO en de NASA. En dan nieuw onderzoek gaan doen? Later zie ik trouwens dat onderaan het onderzoeksrapport ook het logo van het TÜV-instituut staat. Kortom: een moerassig geheel, die Swiss Sense Life.

Tot op heden niets van de importeur gehoord. Wel kan ik iets anders melden: de oorsprong van de naam Cruquius. Mooi verhaal! Het dorp is vernoemd naar Nicolaus Cruquius (1678-1754), eigenlijk Nicolaas Kruik (het latiniseren van namen was in die tijd niet ongebruikelijk). Hij maakte plannen voor de drooglegging van de Haarlemmermeer, die uiteindelijk pas in 1852 plaatsvond. Niet alleen was hij een visionair, maar ook een duizendpoot. Hij werkte als landmeter, waterbouwkundig ingenieur, sterrenkundige, meteoroloog, cartograaf. Kruik was geobsedeerd door de kracht van het getal. Meten betekende voor hem weten. Het verhaal gaat dat hij zelfs zijn eigen urineproductie bijhield! Het voert wat ver, ik weet het, maar ik kan niet nalaten Cruquius te koppelen aan Swiss Sense. De exactheid van Kruik versus de ondoorgrondelijke testresultaten van de beddenfabrikant. En, over getallen gesproken: hoe zit het eigenlijk met dat procentje micro-organismen dat de luchtfilteraar niet weet weg te vangen? Daar zouden wel eens taaie rakkers tussen kunnen zitten! Mijn advies is simpel en goedkoop: doe gewoon het slaapkamerraam open, pak stofdoek of natte dweil. Werkt waarschijnlijk net zo goed!